Fragment jedenastej tabliczki Eposu o Gilgameszu.  Based on derivative work: Frédéric GilgameshTablet.jpg: Babylonian [Public domai], via Wikimedia Commons

Dlaczego ważne są technologie cyfrowe, skanowanie i digitalizacja dokumentów i książek i innych obiektów? Jakie jest uzasadnienie ogromnego wysiłku przekształcania spuścizny kulturowej w postać cyfrową? Często słyszę takie pytania - od historyków, którzy preferują zapach i dotyk oryginalnych dokumentów lub archiwistów, którzy twierdzą, że mikrofilmy są wystarczająco dobre. Czy cyfryzacja to tylko moda, która wkrótce przejdzie, czy też ma to głębsze uzasadnienie?

“Cyfrowe” jest ważne - dla archiwów, bibliotek, muzeów (GLAM) oraz dla wszystkich producentów i konsumentów dóbr kultury. Omówimy tu trzy powody przechodzenia do cyfrowego przetwarzania informacji: Zabezpieczanie, Znajdywalność (discoverablity) i Dostęp.

Zabezpieczanie

Układ cyfrowy jest tylko jedną z wielu implementacji dyskretnych systemów przechowywania i obróbki informacji. Większość sygnałów, które docierają do naszych zmysłów, np. widok tęczy, symfonia lub zapach róży, można uznać za analogowe. Sygnał analogowy może przyjąć dowolną wartość, na przykład dźwięku lub koloru. Zakres jest zazwyczaj ograniczony jedynie możliwościami naszych zmysłów - nie widzimy podczerwieni, ani słyszymy ultradźwięków itp. Ale sygnał optyczny, po tym jak wpadnie do naszego oka lub kamery cyfrowej, nie jest dalej przetwarzany jako sygnał ciągły. Czujniki światła w siatkówce (czopki i pręciki) działają na zasadzie “wszystko albo nic”, podobnie dzieje się w kamerze gdzie każdy element czujnika rozkłada światło na ograniczoną liczbę poziomów.  Sygnał zostaje zmieniony w informację - wkraczamy tu w sferę dyskretności. W układzie dyskretnym tylko ograniczona, przeliczalna liczba stanów jest dozwolona, nie ma nic pomiędzy. W nowoczesnych komputerach cyfrowych podstawową jednostką informacyjną jest bit, który może posiąść tylko dwa stany (zwyczajowo zwane 0 i 1). Matematyczna teoria informacji, po raz pierwszy zaproponowana przez Claude E. Shannona, również używa jako jednostki binarnego bitu, z implikacją, że informacja w naturze swojej jest dyskretna. W komputerach, pojedyncze bity są zazwyczaj ułożone w grupy: 8 bitów w określonej kolejności nazywa się bajtem. W celu utrzymania ogólnego charakteru dyskusji, najmniejsza jednostkę systemu dyskretnego będziemy dalej nazywać znakiem, a ciąg znaków słowem.

Wywłaszczenie, według definicji opartej na współczesnym ustawodawstwie, to forma pozbawienia lub ograniczenia własności następująca w wyniku indywidualnego aktu administracyjnego (w odróżnieniu od nacjonalizacji, którą wprowadza się aktem normatywnym), w interesie publicznym oraz za odszkodowaniem (w przeciwieństwie do konfiskaty). Jednak przez wiele lat określano tym terminem wszelkie formy pozbawienia własności. Po zakończeniu II wojny światowej instytucja wywłaszczenia była w Polsce nadużywana. Władze Polski Ludowej przeprowadzały wywłaszczenia bez gospodarczego uzasadnienia, a także wykorzystywały wywłaszczone nieruchomości na cele inne niż pierwotnie zamierzone. Zapowiedziane w aktach prawnych odszkodowania nie zawsze były wypłacane. Ponadto stosowano zasadę nieekwiwalentności odszkodowania .

Robert Szarejko, pracownik Archiwum Państwowego w Warszawie, prezentuje zagadnienia związane z wywłaszczeniami niertuchomości w Polsce w latach 1944- 1998.

Artykuł patrz Repozytorium Archnetu

W dniach 21- 23 maja 2014 r. w Paryżu Stowarzyszenie Archiwistów Francji zorganizuje otwarte szkolenie z zakresu posługiwania się międzynarodowymi standardami edycji pomocy archiwalnych EAD (Encoded Archival Description- Kodowany opis archiwalny) i EAC(CPF)  (Encoded Archival Context - Corporate bodies, Persons, and Families- Kodowany kontekst archiwalny- jednostek organizacyjnych, osób i rodzin). EAD, rozwijany przez Bibliotekę Kongres USA od końca lat osiemdziesiątych standard, zwierający 145 elementów opisu, od 2000 r. kompatybilny ze standardem ISAD(G). EAC tworzony od 1998 r. przez środowisko związane z tworzeniem międzynarodowego standardu ISAAR(CPF). ISAAR(CPF) został w 2011 r. przyjęty jako oficjalny standard Stowarzyszenia Archiwistów Amerykańskich. W sposób permanentny rozwijany jest przez Międzynarodową Grupę Roboczą złożoną z archiwistów europejskich i amerykańskich. Oficjalnie opiekę nad nim sprawuje Państwowa Biblioteka w Berlinie. EAC(CPF), w przeciwieństwie do EAD, stworzony został jako narzędzie do edycji elementów opisu twórców zasobu archiwalnego ujętego w metodycznym standardzie ISAAR(CPF).
Przygotowane przez Stowarzyszenie Archiwistów Francji szkolenie ma za zadanie dostarczyć archiwistom podstaw teoretycznych i doświadczenia praktycznego z zakresu opisu zasobu archiwalnego wykonanego w EAD i opisu twórców w EAC.
Szkolenie składać się będzie z następujących elementów:
1. Środowisko znormalizowane: normy opisu; historia i źródła EAD;
2. Podstawy techniczne: XML (Extensible Markup Language), schematy i DTD ((Document Type Definition);
3. Ćwiczenia praktyczne stosowania i publikacji w internecie opisów za pomocą różnego oprogramowania;

Szkolenie ma charakter otwarty i jest skierowane do tych, którzy zajmują się edycją pomocy archiwalnych.
Publikacaja pomocy archiwalnych za pomocą standardów EAD i EAC powoli staję się normą w świecie, jest bowiem warunkiem swobodnej wymiany informacji pomiędzy archiwami.

Więcej: Encoder des instruments de recherche : EAD
oprac: Adam Baniecki
AP Lubań

Irena Radtke (1923- 2014)

30 marca 2014 r. zmarła w Sopocie doc. dr Irena Radtke (1923-2014), pracownik Archiwum Państwowego w Poznaniu w latach 1951-1996. W czasie swojej długoletniej pracy w Archiwum opracowała wiele inwentarzy archiwalnych (zarówno akt i dokumentów z okresu staropolskiego jak i XIX i XX-wiecznych) oraz przygotowała liczne artykuły naukowe z zakresu teorii i metodyki archiwalnej (pisała m.in. na temat rozmaitych aspektów zespołu archiwalnego i inwentaryzacji). Prace te weszły na trwałe do dorobku archiwistyki polskiej. Była także autorką przepisów metodycznych, m.in. Wskazówek metodycznych do sporządzania inwentarzy archiwalnych zespołów (zbiorów) akt wytworzonych w okresie kancelarii akt spraw (XIX-XX w.) z 1984 r., które stosujemy w archiwach do dziś. Była wybitną archiwistką o bogatym doświadczeniu i praktycznej znajomości zasad opracowywania materiałów archiwalnych, a wszystko to było poparte szeroką wiedzą teoretyczną. Wiele lat prowadziła zajęcia ze studentami archiwistyki na UAM, i wielu z nas, archiwistów poznańskich miało okazję poznać Ją jako bardzo życzliwego wykładowcę i promotora prac magisterskich; potem, już w czasie pracy w Archiwum była dla nas zawsze życzliwą i pomagającą "Panią Docent". Zachowamy ją w naszej wdzięcznej pamięci.

Więcej informacji Archiwum Państwowe w Poznaniu

Hanna Staszewska
AP Poznań