"Buoni e cattivi" nella Prima Guerra Mondiale

di Lamberto Ferranti

La storia è scritta dai vincitori.

Ciò è riscontrabile anche nella numerosa pubblicistica relativa all’analisi della Grande Guerra: secondo la gran parte di essa, lo scontro tra Francia, Inghilterra e Stati Uniti da una parte e Germania e Austria-Ungheria dall’altra (tralasciando per semplicità le altre Nazioni al conflitto interessate), incarnò la lotta tra il “bene”, identificato nelle loro democrazie comunque mal rappresentata dal suffragio non ancora universale, ed il “male”, rappresentato dal militarismo che la numerosa casta degli Juncker esercitava in Prussia e col quale gli austro-ungheresi esercitavano la propria preminenza sulle nazionalità diverse dalla propria.

Tale affermazione, però, può eventualmente corrispondere solo ad una delle numerose sfaccettature che contrassegnarono il conflitto, ma non a tutti i suoi vari aspetti. A riprova di ciò basta considerare che dalla parte dei “buoni” si schierò sin dal primo momento (e fino alla pace di Brest –Litovsk) la Russia, entità statale arretrata che tanto democratica non era, visto che nonostante l’atto di abolizione della servitù della gleba da parte dello zar Alessandro II del 19 febbraio 1861, mirante ad emancipare i contadini dai proprietari terrieri grazie ai gravosi otrabotki ^[1] ed all’ obrok ^[2], questi ultimi riuscirono a mantenerli  vincolati ai villaggi d’origine.

Z okazji stulecia niepodległości Rzeczypospolitej,
biorąc za wzór cnoty ofiarności i pracy pokoleń Polaków,
redakcja Naukowego Portalu Archiwalnego życzy współczesnym
radości z realizacji swoich celów i marzeń.

Rozpoczęcie konferencji: dr Wojciech Woźniak, prof. Irena Mamczak-Gadkowska, prof. Józef Dobosz, Henryk Krystek

W dniach 18-19 października 2018 roku odbyła się w Poznaniu konferencja zorganizowana dla uczczenia jubileuszu archiwów państwowych przez Zakład Archiwistyki Instytutu Historii Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu, Archiwum Państwowe w Poznaniu i Stowarzyszenie Archiwistów Polskich Sekcja Edukacji Archiwalnej pod patronatem Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych. Program konferencji był bardzo bogaty – w ciągu dwóch dni wygłoszono 25 referatów, których tematyka dotyczyła różnych aspektów organizacji i działania archiwów państwowych w ciągu 100 lat, jakie upłynęły od 1918 roku, kiedy Rada Regencyjna Królestwa Polskiego wydała reskrypt z dn. 31 lipca 1918 r. o archiwach państwowych i opiece nad archiwaliami.
Dalsze Perspektywy rozwoju polskich archiwów państwowych – informacyjną, technologiczną, infrastrukturalną i organizacyjną przedstawił Wojciech Woźniak, Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych, który zabrał głos jako pierwszy. Kilka wystąpień przypomniało podstawy prawne i organizacyjne archiwów, zmieniające się kilkakrotnie w ciągu stulecia. Marek Konstankiewicz (Przemiany podstaw prawnych działania polskiej administracji archiwalnej w latach 1918-2018) omówił zakresy przedmiotowe i podmiotowe dekretów z lat 1919 i 1951 oraz ustawy z 1983 r., która miała już ponad 40 nowelizacji i zgodnie z jej zapisami można mówić o istnieniu w Polsce kilkunastu służb archiwalnych. Irena Mamczak-Gadkowska (Koncepcje budowy polskiej sieci archiwalnej w okresie międzywojennym) wspomniała początki organizacji archiwów polskich w 1916 r. i kolejne plany – zrealizowane i niezrealizowane. Wanda Roman (Razem czy osobno? U źródeł koncepcji zarządzania archiwami w Polsce) przypomniała początki funkcjonowania archiwów wojskowych i zmiany koncepcji ich właściwości gromadzenia określonych materiałów archiwalnych. Beata Wacławik (Kształtowanie się sieci archiwalnej na Pomorzu Wschodnim po 1945 roku) omówiła zmiany administracyjne zachodzące na terenach d. Prus Wschodnich i sąsiadujących z nimi oraz placówki archiwalne tworzone i likwidowane ma obszarze województw: bydgoskiego, gdańskiego i olsztyńskiego. Rafał Galuba (Państwowa sieć archiwalna po II wojnie światowej) próbował natomiast pokazać, że w ciągu kilkudziesięciu powojennych lat nie powstała efektywna sieć archiwów państwowych i w ich działaniu brakuje stabilnych podstaw.

Dnia 16 października 2018 r. przedstawiciele Rosyjskiego Państwowego Archiwum Historycznego Dalekiego Wschodu (Российского государственного исторического архива Дальнего Востока; RGIA) we Władywostoku wzięli udział w międzynarodowej konferencji naukowo-praktycznej pt. "Dziedzictwo kulturowe i historyczne Rosji oraz krajów Regionu Azji i Pacyfiku: badania i ochrona", poświęconej 100. rocznicy wyższego szkolnictwa historycznego na Dalekim Wschodzie Rosji.
Archiwum od dawna współpracuje z organizatorami konferencji: Szkołą Sztuki i Nauk Humanistycznych Dalekowschodniego Uniwersytetu Federalnego, Instytutem Dalekowschodnim Ministerstwa Spraw Wewnętrznych Rosji oraz Towarzystwem Studiów nad Krajem Amurskim.