„Archiwista Polski”, nr 3 (59) 2010

Studia i materiały

Jolanta Leśniewska w artykule: 20 lat samorządu gminnego w Polsce – rzeczowe wykazy akt dla organów samorządu gminnego w obliczu zmieniających się kompetencji omawia przepisy kancelaryjne jako odbicie zadań i kompetencji gmin, porównuje także hasła klasyfikacyjne wykazów akt jednostek samorządowych/komunalnych w Polsce i Bawarii.

Zasada publiczności nowym paradygmatem archiwistyki? - nad tym problemem zastanawiają sie Waldemar Chorążyczewski i Agnieszka Rosa. Powołując się m.in. na literaturę zachodnią i po krótkiej analizie rozmaitych czynników, takich jak funkcje archiwów, podstawowe zasady archiwalne a publiczność archiwów itp. autorzy dochodzą do wniosku, iż udostępnianie archiwaliów staje się najważniejszą funkcją archiwów i wszystkie pozostałe zadania powinny być temu podporządkowane, gdyż informacja zawarta w archiwach jest dobrem publicznym i publiczną własnością.

Ciekawą inicjatywą jest opublikowanie materiałów do polskiego słownika sfragistycznego, będącego zmienioną częścią projektu wskazówek metodycznych, opracowanego przez Zespół naukowy powołany przez NDAP. Zespół ukończył pracę nad projektem i w marcu 2010 r. przekazał tekst do NDAP. Prezentowane materiały to kilkadziesiąt definicji, które mogą stać się zaczątkiem słownika, koniecznego dla ujednolicenia sfragistycznej terminologii.

Wojciech Klas, w artykule pt. Archiwalia dotyczące Kościelskich herbu Ogończyk. Zarys problematyki omawia materiały z archiwum Kościelskich, rozproszone po różnych archiwach, bibliotekach i zbiorach prywatnych oraz akta i dokumenty instytucji publicznych. Uzupełnieniem tekstu jest tablica genealogiczna rodu.

Anna Krzemińska, w opracowaniu zatytułowanym Nowe czasopismo archiwalne, czyli jak połączyć tradycję z nowoczesnością oraz wejść z sukcesem na rynek wydawniczy przedstawia projekt Polskiego Towarzystwa Archiwalnego dot. wydawania czasopisma.

W trakcie realizacji projektu badawczego poświęconego efektom wyprawy naukowej generała Heinricha Menu von Minutoli (1772–1846) do Egiptu w 1822, niemieccy badacze natknęli się na – jak je ogłoszono – sensacyjne odkrycie w aktach znajdujących się w Hessischen Hauptstaatsarchiv w Wiesbaden. Cała historia zaczęła się w 1822 roku, kiedy to statek załadowany wartościowymi pamiątkami kultury staroegipskiej, zapakowanymi w 97 skrzyń, zatonął u ujścia rzeki Elby. Po pewnym czasie u wybrzeży Morza Północnego znaleziono 7 mumii egipskich, które następnie wystawiono na licytację w Hamburgu. Pozostałe skarby leżą – ponoć - po dzień dzisiejszy na dnie rzeki. W XIX wieku Europa była żądna pamiątek historycznych po starożytnym Egipcie i wiele instytucji było zainteresowanych ich pozyskaniem. Wśród niech było też Towarzystwo Archeologiczno Historyczne z Nassau (Verein für Nassauische Altertumskunde und Geschichtsforschung). Jednak cena zaproponowana Towarzystwu przerastała jego możliwości finansowe, co też zostało zapisane w opublikowanych protokołach Towarzystwa w „Nassauische Annalen“.
I tak, wszyscy by o tym zapomnieli, gdyby prawione 200 lat później, TV „Terra X” nie przystąpiła do realizacji serii dokumentalnej poświęconej zagadkom i przestępstwom archeologicznym. Kiedy badacze natknęli się na tę informację w kronice Towarzystwa, zaintrygowało ich to na tyle, że swoje zainteresowanie skierowali na spuściznę aktową po sekretarzu towarzystwa Friedrichu Gustavie Habel (1793-1867), która przechowywana jest w archiwum w Wiesbaden. Nie pomylili się w swoich przeczuciach. W aktach znaleźli dokładne litografie i opisy dwóch niezakupionych sarkofagów. Obecnie naukowcy prowadzą prace polegające na rozczytaniu hieroglifów i jednocześnie identyfikacji dwóch nieznanych sarkofagów sprzed kilku tysięcy lat. Odkrycie to uznane zostało za sporą sensację i wydarzenie naukowe.

Dnia 17 listopada 2010 Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji opublikowało na łamach swojego BiP projekt rozporządzenia określający instrukcję kancelaryjną, rzeczowe wykazy akt oraz instrukcję archiwalną dla dla organów gminy i związków międzygminnych, organów powiatu, organów samorządu województwa i organów zespolonej administracji rządowej w województwie, a także urzędów obsługujących te organy. Omawiane regulacje mają objąć zarządzanie zarówno dokumentacją tradycyjną jak i elektroniczną. Biorąc pod uwagę fakt, że mają wejść w życie 1 stycznia 2011r. czasu na konsultacje pozostało niewiele.  Proponowane dokumenty są podstawowymi narzędziami zarządzania obiegiem dokumentacji w administracji terenowej. Zaproponowane rozwiązania w wielu wypadkach mają charakter nowatorski.

Tekst rozporządzenia wraz z załącznikami.

oprac. Adam Baniecki

W dniach 3 i 4 grudnia 2010r. w Rzymie odbędzie się XXIX Kongres Narodowego Stowarzyszenia Archiwistyki Włoskiej (Associazione Nazionale Archivistica Italiana). Mottem kongresu jest: "Zawód archiwisty: między przeszłością i przyszłością. Jak zmienia się zawód archiwisty w erze cyfrowej i społeczeństwie informacyjnym." (Professione archivista: fra passato e futuro. Come cambia il mestiere dell’archivista nell’era digitale e nella società dell’informazione.)

W trakcie kongresu przewidziano pięć wiodących tematów łączących wystąpienia z debatami i dyskusjami:
1. Zawód w trakcie ewolucji: Archiwiści w społeczeństwie włoskim pomiędzy funkcjami publicznymi a prywatnymi.
Temat debaty: Zawodowcy w społeczeństwie informacyjnym.
2. Zawód w trakcie ewolucji: Nowe role.
3. Kształcenie archiwistów w nowym kontekście.
4. Techniki zawodowe pomiędzy tradycją a innowacjami technologicznymi.
5. Archiwiści w oczach  innych.

Postawione przez włoskich archiwistów pytania o rolę archiwisty i archiwistyki we współczesnym świecie rewolucji technologicznej jest jednym z fundamentalnych pytań i problemów współczesnej archiwistyki. Odpowiedź na nie będzie wskazywała w przyszłości dalsze kierunki rozwoju archiwistyki, być może specjalizacje. Wcześniej czy później narodowe archiwistyki będą musiały podejmować próby weryfikacji rozumienia miejsca archiwisty i jego roli w zinformatyzowanym społeczeństwie wytwarzającym zupełnie nowe typy źródeł archiwalnych.

Na podstawie XXIX Congresso dell’ANAI

oprac. Adam Baniecki
AP Lubań