Druga wojna światowa zakoczyła się ponad 70 lat temu, ale zostawiła po sobie jeszcze wiele tajemnic i niezałatwionych spraw. Central Collecting Point w Monachium jest jednym z wielu świadectw na to, że jej konsekwencje i echa jeszcze bardzo długo będe się odciskały niechlubnym piętnem na historii Europy.
Dzięki współpracy Federalnego Urzędu ds. Regulacji Stosunków Własnościowych (Bundesamt für zentrale Dienste und offene Vermögensfragen -BADV), Bundesarchiv (BA) i Niemieckiego Muzeum Historycznego (Deutschen Historischen Museum - DHM) powstała i jest dostępna online, potężna baza danych dotycząca zrabowanych przez nazistów dzieł sztuki w okresie od 1933 do 1945 roku na terenie Niemiec i terytoriów okupowanych. Zawiera ona około 170 tys. danych i ok. 300 tys. rysunków, rycin i fotografii obiektów określanych jako „Central Collecting Point (CCP) München”, czyli zbiór dzieł sztuki, które zostały zabezpieczone przez wojsko amerykańskie w 1945 roku, w budynku byłego NSDAP w Monachium. Podobna baza obejmująca inną kolekcję tzw. Sonderautrag Linz funkcjonuje od 2008 roku na stronach DHM. Właściciele zrabowanych dzieł sztuki, przechowywanych jako depozyt przez BADV w Berlinie, są nieznani. Przypuszcza się, że należały one przeważnie do zamożnych rodzin żydowskich. Niemieccy naziści rabowali je w Niemczech już w latach 30-tych, później - w krajach podbitych. Wszystkie miały trafić do tak zwanego "Muzeum Führera" planowanego w austriackim Linzu. Pod koniec wojny naziści ukryli je w kopalnianych sztolniach na terenie Austrii. Z początkiem lat 50-tych władze amerykańskie w Niemczech przekazały wszystkie skradzione przez nazistów dzieła sztuki powołanemu przez rząd Niemiec „Towarzystwu Powierniczemu”. Głównym celem założenia kolekcji było zinwentaryzowanie, rozpoznanie ostatnich właścicieli, a następnie restytucja zrabowanych dzieł. Dotyczyło to również obiektów, które trafiły na rynek sztuki. Zwrot obiektów rozpoczął się już jesienią 1945 i do dnia dzisiejszego do prawowitych właścicieli trafiły tysiące obiektów. Pozostałości zbioru w połowie lat 60 przejęły władze federalne, a od 2006 roku właśnie BADV.

17 września 2019 r. w Sali Wystawowej Archiwum Federalnego Sankt Petersburga odbyło się uroczyste otwarcie wystawy historyczno-dokumentalnej „Rosja - Chiny. W 70. rocznicę założenia Chińskiej Republiki Ludowej” (1 października 1949 r.), zorganizowanej przez Federalną Agencję Archiwalną, Państwową Administrację Archiwalną Chin, Rosyjskie Towarzystwo Historyczne, Państwowe Archiwum Federacji Rosyjskiej przy wsparciu Fundacji Historia Ojczyzny, Rosyjskiego Państwowego Archiwum Historycznego i Kolei Rosyjskich.

W pierwszej części wystawy pt. „Geneza i kształtowanie się stosunków rosyjsko-chińskich. 1618–1727”prezentowane są kopie dokumentów dotyczących pierwszych prób nawiązania kontaktów dyplomatycznych w XVII wieku: traktatów, listów i dekretów cesarzy rosyjskich i chińskich. W drugiej części, zatytułowanej „Nowy jedwabny szlak: Rosja i Chiny w XVIII-XIX wieku”, przedstawiono: pamiętnik carewicza Mikołaja Aleksandrowicza z zapisem wizyty w Chinach, raporty ministrów rosyjskich, rysunki chińskich szat cesarskich i chińskich monet, ordery, odznaczenia i numizmaty oraz przykłady chińskiej sztuki użytkowej z okresu XVII - XIX wieku. Trzecia część poświęcona jest stosunkom radziecko-chińskim po bolszewickiej rewolucji 1917 r. i zawiera m.in. notatkę Lenina i list Sun Yat-sena; w czwartej, zatytułowanej „Przyjaźń chińsko-sowiecka. 1949–1956”, zaprezentowano m.in. umowę o przyjaźni z 1950 r., fotografie i plakaty. Ostatnia część poświęcona jest współczesnym stosunkom rosyjsko-chińskim w okresie poradzieckim, w latach 1991–2019. Pokazano na niej zdjęcia ze spotkań prezydentów Federacji Rosyjskiej z prezydentami ChRL.

Szanowni Państwo!

Zbliżają się obrady XX Powszechnego Zjazdu Historyków Polskich, które w tym roku odbędą się w Lublinie 18 – 20 września 2019 r. Tradycyjnie w trakcie Zjazdu odbędą się obrady sekcji poświęconej naukom pomocniczym historii (Sekcja 9): "Nauki pomocnicze historii - nowa perspektywa źródłoznawcza", co wpisuje się w ogólny temat Zjazdu. W trakcie obrad chcielibyśmy zastanowić się nad obecną kondycją nauk pomocniczych historii, czemu mają służyć zarówno referaty wiodące, jak i towarzysząca im dyskusja.

Organizatorem obrad Sekcji Nauk Pomocniczych Historii jest Zespół Nauk Pomocniczych Historii i Edytorstwa przy Komitecie Nauk Historycznych PAN.

Formuła Zjazdu przewiduje, że w czasie posiedzenia sekcji wygłaszane są dwa referaty wiodące, wprowadzające do dyskusji, która powinna być ważnym elementem obrad. Stosując się do wymogów organizacyjnych prezentujemy na posiedzeniu dwa wiodące referaty, jednocześnie postanowiliśmy zmodyfikować nieco ten model. Oprócz referatów proponujemy pięć zamówionych głosów dyskusyjnych, dotyczących wiodących obecnie problemów nauk pomocniczych historii, które powinny ukierunkować naszą dalszą dyskusję plenarną. Głos każdego z Państwa będzie miał duże znaczenie. Zachęcam do udziału dyskusji.

Tematem przewodnim Zjazdu jest „Wielka zmiana. Historia wobec wyzwań…”. Wielka zmiana i wyzwania stają także przed naukami pomocniczymi historii i edytorstwem. Aby im podołać nasze środowisko musi stanowić jedność, zmierzać do wspólnego celu, zastanowić się w trakcie środowiskowej dyskusji nad naukowymi priorytetami i podjąć ich realizację. Temu służyć mają obrady naszej sekcji, dlatego gorąco zachęcam do udziału.
Poniżej podaję program sympozjum, wraz z zamówionymi głosami w dyskusji, nie uwzględnionymi w oficjalnym programie Zjazdu.

Zenon Piech
Przewodniczący Zespołu Nauk Pomocniczych Historii i Edytorstwa PAN

Od ponad 20 lat archiwum filmowe LWL Media Center dla Westfalii w Münster dba o zachowanie dziedzictwa filmowego landu, a przede wszystkim wspiera lokalne społeczności, a także stowarzyszenia rodzinne i osoby prywatne w zabezpieczaniu ich skarbów filmowych, pod warunkiem, że przedstawiają one historyczne aspekty ekonomiczne lub społeczne Westfalii. Wsparcie obejmuje cały zakres usług: filmy są przejmowane jako depozyty i przechowywane w magazynach, a także digitalizowane i indeksowane pod względem treści. Archiwum zbiera, zabezpiecza i udostępnia źródła audiowizualne od 1986 roku. Jego początki sięgają jednak już 1928 roku, kiedy powołano do życia Landesbildstelle. Obecnie archiwum gromadzi filmy będące zarówno własnością  prywatną i publiczną. Ponad 8000 filmów zgromadzonych w archiwum dokumentuje westfalskie krajobrazy, miasta i wsie, rolnictwo, rzemiosło i przemysł. Pokazuje także zwyczaje, wydarzenia polityczne i kulturalne, a także ludzi i ich życie codzienne od 1913 roku. Zasób uzupełnia około 800 dokumentów dźwiękowych dotyczących historii i teraźniejszości regionu. Kolekcja archiwum filmowego i dźwiękowego tworzy pamięć audiowizualną dla Westfalen-Lippe.