Czechy. Inwentarz Habsburgów toskańskich - nowa publikacja Archiwum Narodowego w Pradze

Praskie Archiwum Narodowe wydało właśnie nową publikację, którą jest inwentarz analityczny części archiwaliów toskańskich Habsburgów, a konkretnie spuściźnie Ludwika Salwatora Habsburga. Publikacja zawiera nie tylko szczegółowy spis poszczególnych jednostek zespołu, ale została poprzedzona wstępem będącym kompleksowym studium badawczym i uzupełniona indeksami. Zarówno słowo wstępne, jak i sam inwentarz przetłumaczono paralelnie na język niemiecki i hiszpański.

Parę słów o bohaterze publikacji. Ludwik Salwator Habsburg urodził się 4 sierpnia 1847 r. we Florencji (Włochy), zmarł zaś 12 października 1915 r. w na zamku Brandýs nad Łabą (Czechy). Był księciem toskańskim i arcywojewodą, podróżnikiem, etnografem, geografem oraz pisarzem. W ziemiach niemieckojęzycznych (Austria, Niemcy) oraz na Balearach jest niezwykle popularnym członkiem rodziny Habsburgów, a jego osoba skupia do dziś wiele osób w licznych towarzystwach mu poświęconych. Był on uznanym przyrodnikiem, członkiem ważnych europejskich towarzystw naukowych, a za swoją działalność badawczą otrzymał wiele międzynarodowych nagród. Był członkiem honorowym Cesarskiej Akademii Nauk w Wiedniu, rycerzem orderu złotego runa i orderu Żelaznej Korony (wł. Ordine della Corona Ferrea - di ferro, niem. Orden der Eisernen Krone). W 1859 r., gdy miał 12 lat, jego rodzina musiała opuścić Italię, udając się pod opiekę cesarza Franciszka Józefa, a ten osadził ich w Czechach w majątku Ostrově nad Ohří. W Přerově nad Łabą założył w 1895 r. jedno z pierwszych europejskich muzeów etnograficznych. Był bardzo uzdolniony językowo. Pod koniec życie władał biegle 14 językami, w tym łaciną, katalońskim, arabskim i czeskim. Na bardzo dobrym poziomie zajmował się też rysunkiem i malarstwem. Napisał przeszło 50 książek naukowych, w których upublicznił informacje o warunkach przyrodniczych, pogodowych, florze, faunie, kulturze i mieszkańcach odwiedzanych krajów. A był jednym z największych podróżników swojej doby. Najczęstszym celem jego wypraw były wyspy Morza Śródziemnego. Na swoim jachcie „Nixe I”, pływał jednak na Morze Północne, do Ameryki Południowej, na Tasmanię, do Nowej Zelandii i Australii. W 1883 r. opłynął też kulę ziemską. Ze swoich wypraw opublikował dziesiątki relacji podróżniczych. Większość swoich książek wydał pod pseudonimem Ludwig Neudorf.

Archiwum toskańskich Habsburgów jest dziś przechowywane w trzech zespołach znajdujących się w: Archiwum Narodowym w Pradze, Państwowym Archiwum Okręgowym w Pradze (zespół Velkostatek Brandýs nad Labem) oraz Archiwum Państwowym (Archivio di Stato) we Florencji. Przedmiotem publikacji jest ten pierwszy zbiór. Sama autorka PhDr. Eva Gregorovičová to wieloletni archiwista Archiwum Narodowego w Pradze, od lat opracowująca archiwa rodzinne toskańskich Habsburgów. Za swoja długoletnią pracę w tym zakresie otrzymała ona w 2017 r. pamiątkowy medal: L´Associazione culturale Fameia Muiesana. Obecna książka jest wynikiem projektu realizowanego w ramach grantu GA ČR „Ludvík Salvátor Tuskánský (1847-1915). Życie i dzieło naukowca i podróżnika”.

Należy też przypomnieć, iż w Czechach odbyło się w ostatnich latach kilka międzynarodowych konferencji archiwalnych poświęconych postaci Ludwika Salwatora. Ostatnia z nich, zatytułowana „Ludvík Salvátor Toskánský (1847-1915). Życie i praca naukowca i podróżnika”, miała miejsce w dniach 13-15 października 2017 r. na zamku Brandýs nad Łabą. Zorganizowało ją Archiwum Narodowe w Pradze we współpracy z innymi partnerami czeskimi i zagranicznymi. Konferencja ta była też rezultatem budowanych latami przez czeskich archiwistów kontaktów naukowych z wieloma krajami europejskimi oraz z prestiżowymi instytucjami naukowymi. W jej trakcie wygłoszono 31 referatów przygotowanych przez badaczy i archiwistów czeskich, austriackich, włoskich, hiszpańskich (Majorka), francuskich i syryjskich. Przedstawiono na niej m.in. stan badań nad Ludwikiem Salwatorem, dyskutowano nad sytuacją jego rodzinną, pozycją w rodzinie Habsburgów, a ponadto edukacją, działalnością naukową, podróżami oraz losem należących do niego dóbr materialnych w tym kolekcji dzieł sztuki. Wszystkie wystąpienia z tejże konferencji mają być opublikowane w 2018 r. w formie zbiorowej monografii.

oprac. Ivo Łaborewicz

AP Oddział w Jeleniej Górze