W czwartek dnia 2 listopada 2017 r. w salach Muzeum Policji Republiki Czeskiej w Pradze otwarta została wystawa pod znamiennym tytułem „Gdy prawda zmieniała się we krwi”, obrazująca działalność wybranych komunistycznych więzień śledczych Służby Bezpieczeństwa Państwowego z lat 1946-1956. Wystawa będzie czynna w dniach od 3 listopada do 22 grudnia 2017 r.
Organizatorami ekspozycji jest Policja Republiki Czeskiej, Urząd ds. Dokumentowania i Badań Zbrodni Komunistycznych Służby Kryminalnej i Dochodzeniowej (Úřad dokumentace a vyšetřování zločinů komunismu Služby kriminální policie a vyšetřování) we współpracy z Gabinetem Dokumentacji i Historii Służby Więziennej Republiki Czeskiej (Kabinet dokumentace a historie Vězeňské služby ČR). Ponadto do organizacji wystawy, m.in. poprzez udostępnienie swoich zbiorów, przychyliły się: Archiwum Dokumentacji Służby Bezpieczeństwa - czeskiego IPN (Archiv bezpečnostních složek) oraz Archiwum Narodowe w Pradze (Národní archiv Praha) i kilka innych instytucji.
Poszczególne panele znajdujące się na wystawie dokumentują polityczne i prawne okoliczności powstania Państwowej Służby Bezpieczeństwa (StB), jej organizację i działalności w więzieniach śledczych, jakie utworzono w latach 1946-1956 w Pradze, Valdicach, Brnie, Znojmie i Uherskim Hradiste. To właśnie w tych wybranych więzieniach StB i w więzieniach wywiadu wojskowego, dochodziło do stosowania brutalnej przemocy w czasie przesłuchań przeprowadzanych według wzorów radzieckich doradców ds. bezpieczeństwa.

W więzieniach tych, w oparciu o uzyskane przymusem zeznania, wysuwano zarzuty, a następnie oskarżano przed sądami państwowymi. Wiele osób przetrzymywanych w tych miejscach nie doczekało jednak wyroków z powodu nagłej śmierci w niejasnych okolicznościach lub samobójstwa, będącego wynikiem panujących tam warunków i traktowania przez służbę więzienną. Oskarżeni skazywani zaś byli przeważnie na wieloletnie wyroki pobytu w obozach pracy, gdzie często padali ofiarą różnych chorób i urazów, wielu też kończyło życie w wyniku egzekucji. Ich ciał z reguły nie przekazywano rodzinom, aby mogły je pochować, lecz wrzucano je do nieoznakowanych grobów w nieujawnionych miejscach, ewentualnie poddawano kremacji, a szczątków nie umieszczano w urnach tylko gdzieś rozsypywano. W ten sposób rozprawiano się w Czechosłowacji z przeciwnikami umajającego się w kraju w latach 50-tych komunistycznego reżimu totalitarnego. Gdy później, z powodów politycznych, komuniści pozwolili na rewizję niektórych procesów politycznych, wynik tych działań był bardzo ograniczony i winni z reguły nie ponosili winy. W większości przypadków w trakcie dochodzeń rewizyjnych system – ówczesne sądownictwo – broniło wydanych wyroków, a Inspektorat Spraw Wewnętrznych skontrolował użycie nielegalnych metod przez śledczych StB jedynie w najdrastyczniejszych i najgłośniejszych przypadkach. Dopiero po roku 1989 stało się możliwe należyte dokumentowanie wszystkich przypadków bezprawnego traktowania osób objętych dochodzeniem, w tym także warunków panujących w zakładach karnym StB, a następnie ściganie i karnie winnych.
Wystawę można oglądać w siedzibie Muzeum Policji Czeskiej w Pradze przy ul. Ke Karlovu 1 od wtorku do niedzieli w godzinach od 10 do 17. Ceny biletów dorośli 50,- Kč, emerycie, studenci i dzieci do lat sześciu 20,- Kč, bilet rodzinny 100,- Kč.

Więcej:
MUZEUM POLICIE ČESKÉ REPUBLIKY

Vězeňská služba: Výstava Když se pravda měnila v krev

Když se pravda měnila v krev – výstava o činnosti vybraných vyšetřovacích věznic Státní bezpečnosti v letech 1946–1956

oprac. Ivo Łaborewicz
AP Oddział Jeleniej Góra