NIEMCY: Na skrzyżowaniu archiwalnych i bibliotecznych dróg - Calliope i ZDN

Współpraca na gruncie tworzenia tematycznych portali i baz danych pomiędzy różnymi instytucjami przechowującymi materiały archiwalne, jest zjawiskiem coraz częstszym. Szczególnie jest to widoczne we współpracy wszelkiego rodzaju archiwów i bibliotek. Daje to bowiem maksymalny efekt informacyjny, standaryzuje opisy i dostosowuje się do oczekiwań użytkowników. Przykładem tego typu działań są ściśle ze sobą powiązane dwa przedsięwzięcia Centralna Baza Spuścizn (Die Zentrale Datenbank Nachlässe ZDN) i „Calliope – Portal” prowadzone przez Bundesarchiv, Staatsbibliothek zu Berlin - Preußischer Kulturbesitz (dalej: SBB-PK)) oraz setki współdziałających z nimi instytucji.

ZDN stworzona została z inicjatywy Bundesarchiv i wspierających je instytucji. Powstała w oparciu o opublikowany katalog autorstwa Wolfganga Mommsena  „Spuścizny w niemieckich archiwach” (część I, 1971, Część II 1981). Katalog Mommsena  zawierał informacje o około 7000 tego typu zbiorach archiwalnych,  wraz z danymi o ich lokalizacji, krótkie informacje o biografii twórcy  oraz zawartości i cechach poszczególnych zbiorów. Te pracowicie zebrane informacje dostępne były przez długie lata tylko w formie informatora w postaci książkowej. Od 1992 roku Archiwum Federalne  (Bundesarchiv)  poprzez ankietyzację setek instytucji, uzupełniało te dane o zasoby kolejnych archiwów i innych przechowawców  niemieckich oraz zagranicznych nie uwzględnionych przez  Mommsena i z czasem przenosiło je do stworzonej do tego celu bazy danych.   

Dzięki ogromnej pracy dokumentacyjnej Bundesarchiv, dane te dostępne są w Internecie od  2002, obejmują obecnie informacje o ponad 25 tys. spuścizn znajdujących się w około 1000 instytucji.  Od października 2004 roku,  300  instytucji współuczestniczących w uzupełnianiu bazy danych posiada dostęp online do modułu, z możliwością uzupełniania i aktualizowania  informacji o spuściznach.  Dzięki temu użytkownicy otrzymują pełne informacje o spuściznach związanych z strefą kultury niemieckiej, rozproszonych w wielu instytucjach w Niemczech i na świecie.

Drugi z portali ”Calliope-Portal”  koordynuje SBB-PK,  przy wsparciu Niemieckiej Fundacji Badań Naukowych (Deutschen Forschungsgemeinschaft DFG). Kaliope, jedna z 9 muz, której atrybutami jest tabliczka i rylec, jest patronką  portalu informacyjno-wyszukiwawczego dla spuścizn, rękopisów (autografów) oraz archiwów wydawniczych. Kalliope- Portal zastąpił centralny rejestr autografów (Zentralkartei der Autographen   ZKA), który od 1966 roku prowadzony był  przez SBB –PK i również wspierany przez DFG.

Dane do Calliope obejmują sieć bibliotek, archiwów, muzeów i instytucji powiązanych. Opracowywane są one w sposób jednolity w oparciu o normy i standardy opisu archiwalnego, w tym ISAD (G), ISAAR(CPF) i AED, jak również standardy biblioteczne –MARC 21.  

bazowymi danymi do Calliope było 1,2 miliona kart indeksowych ZKA z ok. 450 instytucji w Republice Federalnej Niemiec. Ich konwersja do bazy danych trwała do 2006 roku. Oprócz spuścizn znajdujących się na terenie Niemiec coraz liczniejsze są dane o spuściznach  twórców działających na obszarze języka niemieckiego, a więc w Austrii i Szwajcarii, a także spuściznach osób pochodzenia niemieckiego w innych krajach, przede wszystkim w Stanach Zjednoczonych Ameryki.

A więc, mała próba poszukiwań polskich twórców w Calliope? Henryk Opieński -  polski kompozytor związany ze Szwajcarią – 63 trafienia, w tym rękopisy jego utworów znajdujące się w Bibliotece Uniwersyteckiej w Bazylei i w innych instytucjach. No i jeszcze Jan I. Paderewski -35 trafień, głównie listy i publikacje.

Wnioski nasuwają się same.

Jolanta Leśniewska

AP Płock O/Kutno