Ile zarabiają szefowie urzędów i przedsiębiorstw publicznych, co zawierają kontrakty agencji państwowych z prywatnymi firmami, jaka jest treść zamawianych ekspertyz? Na te i wiele innych pytań, które niejednokrotnie stawiają sobie obywatele i „wścibskie” media,  jako pierwsze w Niemczech odpowiada  miasto Hamburg poprzez publikację dokumentów  i danych  z instytucji publicznych na portalu transparentności. Hamburg- pełna nazwa: Freie und Hansestadt Hamburg FHH – to drugie co do wielkości miasto w Niemczech o statusie kraju związkowego.
Od 1 października 2014 roku  na stronach http://transparenz.hamburg.de / każdy obywatel ma dostęp do istotnych informacji  – zarówno w formie  dokumentów takich jak umowy, kontrakty, wyceny, instrukcje służbowe, pozwolenia, decyzje itp.,  jak również w formie przetworzonej, czyli statystyk, rejestrów  i zestawień dotyczących działalności administracji i instytucji publicznych miasta. Są to min. dane meteorologiczne, informacje katastralne z mapami i planami ponad 120 tysięcy nieruchomości  Zbiór tych informacji stale rośnie i obecnie wynosi ponad 22 tysiące.  

Po zakończeniu szeroko zakrojonego na wiele instytucji życia publicznego  projektu,  uruchomiono portal, którego merytorycznymi problemami zajmuje  się  „Fachlichen Leitstelle (FL) Transparenzportal - centrum kompetencyjne.  Od początku tego roku senat FHH powierzył jego prowadzenie  Staatsarchiv w Hamburgu. Tak więc w tym przypadku archiwum wyszło poza swoją tradycyjnie postrzeganą rolę i stało się ważnym partnerem w tworzeniu nowej jakości relacji społecznych. Archiwum stało się dzięki temu instytucją pierwszego kontaktu dla wszystkich użytkowników portalu, dla urzędów i instytucji we wszystkich kwestiach dotyczących eksploatacji i dalszego jego rozwijania.  Tak więc dotychczas w ograniczony sposób dostępne dane publiczne stały się łatwo dostępne dla obywateli mogących śledzić działania organów publicznych oraz proces podejmowania przez nie decyzji, a archiwum państwowe stało się w tym procesie ważnym elementem.
Realizacja tego projektu jest zasadniczo skutkiem ustawy o jawności życia publicznego -Das  Hamburgische Transparenzgesetz - uchwalonej przez senat FHH w 6 października 2012 roku. Prawo to zainicjowane zostało dzięki inicjatywie społecznej "Przejrzystość tworzy zaufanie" popieranej przez, Transparency International i Chaos Computer Club. Głównym celem portalu miało być  przezwyciężenie nieufności wobec administracji publicznej i polityki.
Hamburg, wysoko ustawił sobie poprzeczkę wyznaczając jednocześnie standardy postępowania i jednocześnie stał się  punktem odniesienie dla innych krajów związkowych, które zapewne pójdą w jego ślady. To co warto odnotować z naszego punktu widzenia, to fakt, iż tamtejsze archiwum –Staaatsarchiv-  odgrywa w tych działania pierwszoplanową rolę jako centrum naukowe i informatyczne zarządzania informacjami.
Podobnie pozycję archiwum w dziedzinie otwartych danych publicznych pełni w warunkach szwajcarskich Bundesarchiv w Bernie, które jest głównym partnerem projektu Open Goverment Data .

W Polsce, która w 2003 roku została zobowiązana, podobnie jak wszystkie kraje UE do udostępniania danych publicznych, regulacje ustawowe przygotowujące nasz kraj do wprowadzenia OGD pojawiły się w 2011 – ustawa z 16 września 2011 r. o zmianie ustawy o dostępie do danych publicznych oraz niektórych innych ustaw. Zapowiadane przez Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji uruchomienie Centralnego Repozytorium Informacji Publicznej (CRIP) na 2013  odwlekło się do maja 2014 roku kiedy uruchomiono i rozpoczęto napełnianie portalu  DanePubliczne.gov.pl. Do realizacji tego projektu archiwów jednak nie zaproszono.  

Jolanta Leśniewska
AP Płock O/ Kutno

Więcej: Das Amtsgeheimnis hat ausgedient – Hamburg öffnet die Aktenschränke

Archivjournal