CZECHY: Wystawa dokumentów zrabowanych przez Szwedów w XVII w.
Grabieży archiwaliów nie zapoczątkowano w XX stuleciu. Praktykowane było przez pojedyncze osoby i całe państwa od stuleci. Jednym z okresów, w którym na masową skalę dochodziło do rabunków dzieł sztuki i archiwów, był wiek XVII. Szczególnie odznaczyli się w tym zakresie Szwedzi, których wojska – podbijające kraje niemieckie w czasie wojny trzydziestoletniej, czy później Rzeczpospolitą – wywoziły za Bałtyk wszystko, co tylko wydawało im się cenne. Niewiele z tych dokumentów wróciło do swych pierwotnych siedzib. Do takich wyjątków należą materiały archiwalne prezentowane obecnie na wystawie w Morawskim Ziemskim Archiwum w Brnie.
Dnia 12 listopada 2014 r. w wielkiej sali Morawskiego Ziemskiego Archiwum w Brnie (Moravský zemský archiv v Brně) otwarto wystawę zatytułowaną „Zwrócone łupy szwedzkie” (Navrácená švédská kořist). Pokazano na niej rękopisy, zrabowane w Czechach przez wojska szwedzkie pod koniec wojny trzydziestoletniej, które udało odzyskać się w 1878 roku, dzięki uporowi i wieloletnim zabiegom morawskiego historyka, księdza Beda Dudíka.
Doc. Dr. Phil Beda, faktycznie František, Dudík (1815-1890) znakomity morawski historyk i patriota, benedyktyn z Rajhradu. W 1833 roku ukończył gimnazjum pijarów w Kroměřížu, w latach 1833-1835 studiował filozofię w Brnie, w 1836 roku wstąpił do benedyktyńskiego klasztoru w Rajhradzie koło Brna, gdzie nadal studiował (filologię klasyczną i historię). W 1840 roku na Uniwersytecie w Olomoucu został doktorem filozofii, a jednocześnie przyjął święcenia kapłańskie. W latach 1840-1848 pracował jako profesor na wydziale filozoficznym w Brnie, następnie (1859) został docentem w wydziale źródeł średniowiecznych Uniwersytetu w Wiedniu. W latach 1852-1853 w Rzymie doprowadził do prac archeologicznych w kościele św. Klemesna, gdzie odkryto rzadkie freski o tematyce związanej z Cyrylem i Metodym. W latach 1853-1859 zorganizował archiwum Zakonu Krzyżackiego w Wiedniu, w tym gabinet antyków, monety i pieczęci. W 1856 roku zaproponował reformę austriackiej archiwistyki, która jednak nie została przyjęta. W 1859 roku został mianowny morawskim historiografem (moravský zemský historiograf). Analogiczną funkcję w Czechach piastował František Palacký, dlatego też później Bedę Dudika nazywano „Morawskim Palackym“. W 1869 roku towarzyszył cesarzowi Franciszkowi Józefowi I, jako osobisty kapelan, w podróży do Egiptu z okazji otwarcia Kanału Sueskiego. Zasłużył się jako historyk, opracowując dwunastotomowe dzieje Moraw. Przedstawiał je tak dokładnie, że udało mu się doprowadzić je tylko do 1350 roku. Ponadto był autorem blisko 90 prac historycznych.
W 1851 roku wysłany został do Szwecji celem przebadania dóbr kultury, jakie padły łupem wojsk szwedzkich pod koniec wojny trzydziestoletniej w Czechach i na Morawach, oraz rozpoznania możliwości ich odzyskania. Zgromadzone wówczas informacje przedstawił w wydanej w 1852 roku książce pt. „Forschungen in Schweden für Mährens Geschichte” (Poszukoiwania do dziejów Moraw w Szwecji). Dzięki jego staraniom w 1877 roku 23 najcenniejsze książki i archiwalia powróciły do Brna. Wśród nich znalazła się tzw. Legenda św. Katarzyny, Biblia Lobkowicza, Biblia Bočkovská i inne. Następnie poszukiwał innych archiwaliów w Rzymie, gdzie wywiozła je szwedzka królowa Krystyna.
Wszystkie odzyskane przez księdza Bedę Dudíka księgi i archiwalia można oglądać w brneńskim Archiwum Ziemskim od 13 listopada do 22 grudnia 2014 roku, codziennie od poniedziałku do piątku w godzinach od 9 do 17, wstęp wolny. Grupy proszone są o wcześniejszą rezerwację wstępu za pośrednictwem poczty e-mail:
Adres poczty elektronicznej jest chroniony przed robotami spamującymi. W przeglądarce musi być włączona obsługa JavaScript, żeby go zobaczyć.
Więcej:
Výstava s názvem "Navrácená švédská kořist"
doc. Dr. phil Beda (kř. František) Dudík (ENCYKLOPEDIE DĔJIN MJĔSTA BRNA)
Beda Dudík (WIKIPEDIE)
oprac. Ivo Łaborewicz
AP Wrocław O/Jelenia Góra
Poprawiony (wtorek, 11 listopada 2014 10:17)