W trakcie pobytu w Fundacji Archiwum Helveto-Polonikum we Fryburgu  w 2024 roku, który miał na celu opracowanie spuścizny Henryka Opieńskiego i Lydii Opieńskiej-Barblan, odnaleziono dwa nieznane wcześniej listy Fryderyka Chopina pisane zParyża w 1837 r. do Juliana Fontany - pianisty, kompozytora, uczestnika powstania listopadowego, przyjaciela i kopisty Fryderyka Chopina. Cztery bezcenne kartki zapisane ręką Mistrza znajdowały się wśród licznej, nieskatalogowanej wcześniej korespondencji pozostawionej do identyfikacji nadawców. Listy te zwróciły moją uwagę ze względu na elementy, które wskazywały na ich autora, a mianowicie: czas -1837, miejsce - Paryż, charakterystyczny podpis „Twój Fryderyk”, charakter pisma oraz treść dotycząca Pani George Sand, przesyłania autografów koncertów i nokturnów oraz zakupu fortepianu, ulubionej marki Chopina Camille’a Pleyela. Julian Fontana, który po upadku powstania listopadowego podzielił los emigrantów polskich, spotkał się z Chopinem w Paryżu w 1832 roku i był przez pewien czas jego uczniem. Następnie osiadł w Londynie, a  1835 roku powrócił do Francji i zamieszkał wraz kompozytorem. Współpracował z nim jako kopista i osobisty sekretarz. Ten okres w życiu samego Mistrza  był szczególny – właśnie wówczas fiaskiem zakończyło się jego narzeczeństwo z Marią Wodzińską. Niedługo później, bo jeszcze w roku 1836 poznał Aurorę Dudevent,  ekscentryczną i intrygującą pisarkę, znaną jako George Sand. Po tym  jak stało się jasne, że małżeństwo z Marią Wodzińską nie dojdzie do skutku, jego sercem i umysłem zawładnęła  George Sand. Ta znajomość otworzyła nowy rozdział w życiu prywatnym i zawodowym 27-letniego wówczas kompozytora.

Sam fakt, iż listy te znalazły się w spuściźnie Opieńskich  mógł być uzasadniony faktem, iż Henryk Opieński (1870-1942), kompozytor i muzykolog, wydał kilka publikacji o Chopinie.. Pisał o nim w założonym w 1911 roku „Kwartalniku Muzycznym”. Od 1923 roku z inicjatywy  warszawskiego Instytutu Wydawniczego „Biblioteka Polska” opracował listy Fryderyka Chopina z lat 1816-1848, które ostatecznie wydane zostały w 1937 roku przez Jarosława Iwaszkiewicza. Znajduje się tam kilka innych, niedatowanych listów do Juliana Fontany. Być może Opieński wszedł w ich posiadanie już po zakończeniu prac nad edycją listów.  Tropów dotyczących tego tematu można szukać w bogatej korespondencji Henryka Opieńskiego np. z Ludwikiem Bronarskim wybitnym szopenologiem, redaktorem wydań dzieł Chopina. A może to jeszcze całkiem inna historia.
Najważniejszym dostępnym źródłem listów Chopina pozostaje wydana w roku 1955, Korespondencja Fryderyka Chopina w dwóch tomach, opracowana przez Bronisława Edwarda Sydowa oraz  Korespondencja Fryderyka Chopina 1838-1839. Tom 2 Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Wa-wa 2017. Odnalezione listy nie są publikowane w tych wydawnictwach.
Prace w Fundacji Archivum Helveto-Polonicum w szwajcarskim Fryburgu prowadzone były w ramach współpracy i wsparcia instytucji polonijnych przez Naczelną Dyrekcję Archiwów Państwowych.

Tekst i fotografia listu

Jolanta Leśniewska
AP Płock O/Kutno