Instytut Historii Czeskiej Akademii Nauk, przy wsparciu Strategii AV21: Program badawczy „Tożsamości w świecie wojen i kryzysów”, organizuje w dniach 14–15 października 2024 r. warsztaty nt. „Kartografia etnolingwistyczna (XVIII–XXI wiek) w perspektywie porównawczej: gatunek, konflikty polityczne, pamięć”. Miejscem spotkania będzie Akademickie Centrum Konferencyjnym (AKC), Husova 4a, 110 00 Praha 1.
Mapy etnolingwistyczne są ważnym elementem współczesnej kartografii politycznej. Gatunek ten narodził się w Europie pod koniec XVIII wieku, a następnie przeszedł burzliwy rozwój, głównie z powodu organizacji spisów statystycznych, rozwoju technologii druku, wysiłków państw na rzecz terytorializacji (centralizacji) i wzrostu nowoczesnego nacjonalizmu. Wraz z rozwojem masowej piśmienności i masowej polityki mapy etnograficzne stały się ważnym medium debaty publicznej. Różne techniki rysunkowe pojawiły się, aby służyć celom politycznym ruchów narodowych i terytorialnym aspiracjom państw narodowych. Mapy etnolingwistyczne stały się częścią programów nauczania, agitacji politycznej i konfliktów narodowych. Stały się ważnym argumentem w powojennych negocjacjach dotyczących nowych granic. Były również ważnym narzędziem propagandowym dla ruchów dążących do rewizji terytorialnej „niesprawiedliwych” granic. Podejmowano jednak również wysiłki na rzecz współpracy międzyetnicznej w kartografii oraz przyjmowano innowacje ukierunkowane na kartografię „naukową” i neutralną, takie jak metoda kropkowa. Po 1945 roku gatunek ten stracił wiele ze swojego potencjału politycznego z powodu dyskredytacji idei ekspansji terytorialnej w Europie, ale odrodził się podczas postkomunistycznych konfliktów etnicznych (kraje postsowieckie, post jugosłowiańskie) lub konfliktów etniczno-religijnych na Bliskim Wschodzie.

Tematem warsztatów będzie analiza rozwoju map etnolingwistycznych w Europie i innych regionach świata z różnych perspektyw od XVIII do XXI wieku. Organizatorzy zachęcają w szczególności do nadsyłania pracporuszających następujące kwestie:
- Jak rozwijał się ten gatunek od swoich początków do dnia dzisiejszego?
- Jakie były specyfiki kartografowania etnolingwistycznego w różnych regionach/państwach europejskich i pozaeuropejskich?
- W jaki sposób kartografowanie etnolingwistyczne przejawiało się podczas wojen, negocjacji pokojowych i prób rewizji granic?
- Jaki był związek między kartografowaniem etnolingwistycznym a statystykami etnicznymi?
- Jaki był związek między mapami etnolingwistycznymi a innymi wyspecjalizowanymi rodzajami map (mapy dialektów, plany miast, atlasy historyczne)?
- W jaki sposób można zastosować perspektywy transferowe i porównawcze do badania map etnolingwistycznych?
- W jaki sposób mapy etnolingwistyczne służyły celom propagandy politycznej? Czy reprezentują one określone miejsca pamięci?

Organizatorami warsztatów są: dr Stanislav Holubec: Adres poczty elektronicznej jest chroniony przed robotami spamującymi. W przeglądarce musi być włączona obsługa JavaScript, żeby go zobaczyć. oraz dr Jitka Močičková: Adres poczty elektronicznej jest chroniony przed robotami spamującymi. W przeglądarce musi być włączona obsługa JavaScript, żeby go zobaczyć.

Program warsztatów:
Poniedziałek 14 października 2024 r.
8:30 - 9:00: rejestracja uczestników
9:00 - 9:30: Wprowadzenie; Aktualne zagadnienia i wyzwania w etnolingwistycznych badaniach kartograficznych (Jitka Močičková, Stanislav Holubec)
09:30 - 11:00: Sesja 1: Konflikt interesów: Kartografowanie etnolingwistyczne w Europie Środkowej i Wschodniej w XX wieku.Część 1.
- Między uniwersalizacją a indywidualizacją: Mapy etniczne Europy Środkowo-Wschodniej z pierwszej połowy XX wieku (Dániel Zoltán Segyevy – Uniwersytet w Lipsku, Niemcy)
- „Nie do obrony” i ”nieuzasadnione”. Mapy korytarza czechosłowacko-jugosłowiańskiego Propozycja na konferencji pokojowej w Paryżu w 1919 r. (Tess Megginsson – University of North Carolina at Chapel Hill, USA)
- Kartografia przestrzeni granicznych - Wyżyna Wschodniokarpacka pod etnograficznym ołówkiem w pierwszej połowie XX wieku (Martin Rohde – Uniwersytet Wiedeński, Instytut Historii Europy Wschodniej, Austria)
11:00 - 11:30Przerwa kawowa
11:30 - 13:00Sesja 2: Konflikt interesów: Kartografowanie etnolingwistyczne w Europie Środkowej i Wschodniej w XX wieku.Część 2.
- Kartografia etniczna w Wiedniu i Berlinie w czasie narodowego socjalizmu: Podobieństwa i różnice(Petra Svatek– Austria, Wiedeń, Woldan Collection Austriackiej Akademii Nauk)
- Niewizualizowanie mniejszości poprzez uproszczenia na mapach etnolingwistycznych (Joanna Róża Maryniak– Uniwersytet Warszawski, Polska)
- Gra w mapy: ekspercie kartografowanie języka serbsko-chorwackiego w socjalistycznej Jugosławii (Vukašin Stojijlković– Instytut Języka Serbskiego SASA, Serbia)
13:00 - 14:30Lunch i wyjazd na wycieczkę
Wycieczka: Mapy (etnolingwistyczne) w praktyce (Jitka Močičková, Kolekcja map Instytutu Historii Czeskiej Akademii Nauk)

Wtorek 15 października 2024 r.
8:30 - 9:00: Rejestracja uczestników
9:00 - 10:30: Sesja 3: Wzajemne oddziaływanie gatunków: Kartografia, językoznawstwo, medycyna i in.
- Granice, izoglosy i język kartograficzny szczeliny: kartografowanie etnolingwistyczne, dialektologia i geografia lingwistyczna w Europie końca XIX i początku XX wieku w Europie (Felix de Montety– Université Grenoble Alpes, Francja)
- Pierwsze francuskie mapy etnograficzne i ich rola w patologii porównawczej 1857-1900 (Gilles Palsky– Uniwersytet Paris 1Panthéon-Sorbonne, Francja)
- Etnolingwistyczna fantazja: George Grierson, kolonialne Indie i granice kartografowania tożsamości (Philip Jagessar– King's College London, Wielka Brytania)
10:30 - 11:00 Przerwa na kawę
11:00 - 12:30 Sesja 4: Mapowanie kolonialne i tubylcze
- Kartografia etnolingwistyczna Indian amerykańskich od studiów do sądu (Eric Hounshell – Wiedeń)
- Kartografowanie etnolingwistyczne w Japonii: dziedzictwo językowe, edukacja i tłumienie mniejszości etnicznych (Cringuta Irina Pelea– Bukareszt, Titu Maiorescu University, Rumunia)
- Atlas historyczny Nigerii i kartografowanie etniczne(Samuel Uwem Umoh– Uniwersytet w Hradec Kralové, Czechy)
12:30 - 13:15 Dyskusja.

Źródła:

Ethnolinguistic cartography (18th–21st centuries) in comparative perspective: genre, political conflicts, memory

oprac. Ivo Łaborewicz
Archiwum Państwowe Oddział w Jeleniej Górze